ΔΙΚΑΣΤΗΣ

Ο/η δικαστής είναι μέλος της δικαστικής εξουσίας και ασκεί τα καθήκοντά του/της ανεξάρτητα, αποφασίζοντας μόνο σύμφωνα με το Ελληνικό Σύνταγμα και το νόμο.
Η επιθεώρηση των τακτικών δικαστών ενεργείται από δικαστές ανώτερου βαθμού καθώς και από τον Εισαγγελέα και τους Αντεισαγγελείς του Αρείου Πάγου, σύμφωνα με τους ορισμούς του νόμου. Το Υπουργείο Δικαιοσύνης είναι αρμόδιο για την υπηρεσιακή κατάσταση των δικαστικών λειτουργών. 

Τα Ποινικά Δικαστήρια δικάζουν εγκλήματα (ποινικά αδικήματα) και επιβάλλουν ποινές στους δράστες βάσει των προβλεπόμενων από το νόμο ποινών. Κατά το Σύνταγμα, άρθρο 96 παράγραφος 1: 

Στα τακτικά ποινικά δικαστήρια ανήκει η τιμωρία των εγκλημάτων και η λήψη όλων των μέτρων που προβλέπουν οι ποινικοί νόμοι.

Στην Ελλάδα τα ποινικά δικαστήρια είναι: o Άρειος Πάγος, τα Εφετεία, τα Πλημμελειοδικεία, τα Δικαστήρια Ανηλίκων και τα Μικτά Ορκωτά Δικαστήρια 

Κύριο υποκείμενο της ποινικής δίκης είναι ο ποινικός δικαστής. Είναι επιφορτισμένος με την ορθή εφαρμογή της ποινικής νομοθεσίας ώστε να εκδώσει μία απόφαση για την ενοχή ορισμένου προσώπου για ορισμένο έγκλημα και για την επιβολή της νόμιμα προβλεπόμενης ποινής εναντίον του.

Κατά τη διάρκεια της ποινικής διαδικασίας μπορεί να εμπλέκονται διάφοροι δικαστές:
Πρωτοδίκες, Εφέτες και Αρεοπαγίτες

Σε κάθε πλημμελειοδικείο ένας ή περισσότεροι πρωτοδίκες ορίζονται ως ανακριτές.

Η λειτουργική αρμοδιότητα του ανακριτή συνιστάται στη διενέργεια της κύριας ανάκρισης μετά από παραγγελία του εισαγγελέα. Ο ανακριτής είναι λειτουργικά αρμόδιος για τη διενέργεια όλων των ανακριτικών πράξεων που θεωρεί κατά την κρίση του ως αναγκαίες για να βεβαιωθεί η τέλεση του εγκλήματος καθώς και για την επιβολή προσωρινής κράτησης ή των περιοριστικών όρων ή την επιβολή ή του κατ οικον περιορισμού με ηλεκτρονική επιτήρηση. 

Κατά τη διάρκεια της έρευνας, στα στάδια της προανάκρισης και της κύριας ανάκρισης, ο Δικαστής ενδέχεται να εγκρίνει μέτρα με σκοπό να διασφαλίσει ότι πράξεις όπως η επιβολή περιοριστικών όρων, η διενέργεια παραγματογνωμοσύνης, τυχόν έρευνες σε χώρους κατοικιών, δεν παραβιάζουν θεμελιώδη δικαιώματα ή ότι και αν το κάνουν, η έρευνα το δικαιολογεί και περιορίζονται στο απολύτως απαραίτητο. 

Οι ανακριτικοί υπάλληλοι είναι επίσης δικαστές οι οποίοι υπό τις οδηγίες του αρμόδιου εισαγγελέα συμβάλλουν στη συγκέντρωση του αποδεικτικού υλικού κατά την προδικασία, γιατί οφείλουν να ενεργούν κάθε ανακριτική πράξη που είναι απαραίτητη κατά την κρίση τους για τη διαλεύκανση της υπόθεσης. 

Στο στάδιο της δίκης ο/η δικαστής έχει τα εξής καθήκοντα:

• να προεδρεύει της δίκης. Ο/η δικαστής είναι υπεύθυνος για τη διαχείριση της υπόθεσης, διασφαλίζοντας ότι όλα κυλούν ομαλά και πειθαρχημένα, ότι τα αποδεικτικά στοιχεία παρέχονται και οι συμμετέχοντες στη διαδικασία έχουν την ευκαιρία να τα εξετάσουν και να κάνουν ερωτήσεις.
• να αποφασίσει βάσει των αποδεικτικών στοιχείων εάν ο κατηγρορούμενος πρέπει να καταδικαστεί (ποια ποινή πρέπει να επιβληθεί) ή εάν πρέπει να αθωωθεί ή να παύσει οριστικά η ποινική δίωξη όταν έχει γίνει παραίτηση από το δικαίωμα της έγκλησης. Μετά το πέρας της συζήτησης της υπόθεσης στο ακροατήριο οι δικαστές αποσύρονται για μυστική διάσκεψη προκειμένου να εκδώσουν την οριστική απόφαση. Οι δικαστές, αφού συζητήσουν την υπόθεση προχωρούν σε ψηφοφορία. Σε περίπτωση ισοψηφίας επικρατεί η ευμενέστερη για τον κατηγορούμενο άποψη. Η γνώμη της μειοψηφίας δημοσιεύεται υποχρεωτικά. 
• εάν υπάρχει αξίωση αποζημίωσης, ο δικαστής πρέπει επίσης να αποφασίσει για αυτήν την αξίωση. Ο δικαστής είναι υπεύθυνος για τη σύνταξη της απόφασης, την ανάγνωση δυνατά στην αίθουσα του δικαστηρίου σε προγραμματισμένη ημερομηνία και την επεξήγησή της στους συμμετέχοντες στη διαδικασία, ιδιαίτερα στον κατηγορούμενο και στο θύμα, εάν είναι παρών. 

Τα πλημμελήματα που τιμωρούνται από το νόμο με φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών δικάζονται από το Μονομελές Πλημμελειοδικείο, που αποτελείται από έναν ή μία Πρωτοδίκη. Τα υπόλοιπα πλημμελήματα δικάζονται από το τριμελές Πλημμελειοδικείο, που αποτελείται από έναν ή μία Πρόεδρο Πρωτοδικών και δύο Πρωτοδίκες. 

Το Μικτό Ορκωτό Δικαστήριο (ΜΟΔ) αποτελείται από έναν ή μία Πρόεδρο Πρωτοδικών ως πρόεδρο, δύο Πρωτοδίκες και τέσσερις ενόρκους ως μέλη. Κατ΄ έφεση (σε δεύτερο βαθμό) τα κακουργήματα που υπάγονται στο ΜΟΔ δικάζονται από το Μικτό Ορκωτό Εφετείο, που αποτελείται από έναν Πρόεδρο Εφετών, δύο Εφέτες και τέσσερις ενόρκους. Τα κακουργήματα που δικάζονται στο Τριμελές Εφετείο δικάζονται κατ έφεση από το Πεντεμελές Εφετείο αποτελούμενο από έναν ή μία Πρόεδρο Εφετών ως πρόεδρο και τέσσερις Εφέτες ως μέλη.

Ο Δικαστής κατέχει πτυχίο νομικής και έχει ολοκληρώσει ειδικό πρόγραμμα φοίτησης στην Εθνική Σχολή Δικαστών.

Εάν πιστεύετε ότι ένα Δικαστής δεν σεβάστηκε τα δικαιώματά σας, θα πρέπει να το αναφέρετε στο Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο.