ΜΑΡΤΥΡΑΣ

Όποιος έχει άμεση γνώση γεγονότων που είναι σημαντικά για την υπόθεση μπορεί να κληθεί ως μάρτυρας, δηλαδή είδε το έγκλημα να συμβαίνει ή να γνωρίζει κάτι σημαντικό για την ανακάλυψη της αλήθειας.
Κατά κάποιον τρόπο, οι μάρτυρες είναι έμμεσα θύματα, καθώς η μαρτυρία ενός εγκλήματος ή μιας βίαιης κατάστασης μπορεί να προκαλέσει συναισθηματική δυσφορία και τραύμα.

Κατ‘αρχήν, όποιος αναφέρεται ως μάρτυρας πρέπει να καταθέσει, με μερικές εξαιρέσεις:
- στενούς συγγενείς του κατηγορουμένου, οι οποίοι ενδέχεται να αρνηθούν να καταθέσουν,

- και άτομα που καλύπτονται από επαγγελματικό απόρρητο, όπως δημοσιογράφοι, γιατροί και δικηγόροι. Ωστόσο, ενδέχεται να τους ζητηθεί να καταθέσουν εάν το έγκλημα είναι σοβαρό και η κατάθεσή τους είναι καθοριστική για να καταλήξουν στην αλήθεια.
Επιπλέον, σύμφωνα με το Άρθρο 210 του Κώδικας Ποινικής Δικονομίας, “δεν εξετάζονται ως μάρτυρες στο ακροατήριο: α) όσοι άσκησαν εισαγγελικά ή ανακριτικά καθήκοντα ή έργα γραμματέα της ανάκρισης στην ίδια υπόθεση· β) όσοι έχουν παραπεμφθεί να δικαστούν για την ίδια πράξη, ωσότου αμετακλήτως κριθεί η ενοχή τους· γ) όσοι κηρύχθηκαν αμετακλήτως ένοχοι για την πράξη που εκδικάζεται, και αν ακόμη δεν τους επιβλήθηκε ποινή”.

Κάθε μάρτυρας που καλείται να εμφανιστεί πρέπει να παρευρεθεί στο δικαστήριο την ημερομηνία και την ώρα και στον τόπο που δόθηκε, να ακολουθήσει τις οδηγίες που δίνονται για το πώς να καταθέσει και να απαντήσει στις ερωτήσεις με ειλικρίνεια. Διαφορετικά, ενδέχεται να κατηγορηθεί για το αδίκημα της ψευδορκίας.

Οι μάρτυρες δεν υποχρεούνται να δώσουν τη διεύθυνση του σπιτιού τους για σκοπούς ειδοποιήσεων δικαστηρίου. Μπορούν να επιλέξουν να δώσουν τη διεύθυνση εργασίας τους ή άλλη διεύθυνση για να αποφύγουν να γνωρίζουν οι άλλοι συμμετέχοντες στη διαδικασία που διαμένουν.
Οι μάρτυρες μπορεί να συνοδεύονται από δικηγόρο κάθε φορά που χρειάζεται να καταθέσουν. Ο δικηγόρος τους, όταν είναι απαραίτητο, μπορεί να τους ενημερώσει για τα δικαιώματά τους, αλλά δεν μπορεί να παρέμβει στην ανάκριση.

Την ημέρα της δίκης, οι μάρτυρες δεν επιτρέπεται να βρίσκονται στην αίθουσα του δικαστηρίου πριν καταθέσουν, οπότε θα πρέπει να περιμένουν στο χώρο αναμονής των μαρτύρων και να εισέλθουν στην αίθουσα του δικαστηρίου μόνο για να καταθέσουν.
Ο κατηγορούμενος μπορεί να απομακρυνθεί από την αίθουσα του δικαστηρίου ενώ καταθέτει μάρτυρας, ιδιαίτερα το θύμα, εάν το δικαστήριο κρίνει ότι η παρουσία του κατηγορούμενου μπορεί να αποτρέψει τον μάρτυρα από το να πει την αλήθεια ή εάν είναι κάτω των 18 ετών και υπάρχουν λόγοι να πιστεύει ότι η κατάθεση παρουσία του εναγομένου μπορεί να έχει σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις.

Στην κατοικία τους εξετάζονται οι μάρτυρες που λόγω ασθένειας ή γήρατος δεν μπορούν να εμφανιστούν, οπότε η ένορκη κατάθεσή τους διαβάζεται στο ακροατήριο, εφόσον η εμφάνισή τους στο ακροατήριο είναι ανέφικτη. 

Οι μάρτυρες που διαμένουν στο εξωτερικό, εξετάζονται στις επιτόπιες προξενικές αρχές. Αν αυτό είναι ανέφικτο, εξετάζονται από τις ανακριτικές αρχές του τόπου της διαμονής τους, ύστερα από αίτηση του αρμόδιου εισαγγελέα προς το Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, με την προϋπόθεση της αμοιβαιότητας και την τήρηση των διεθνών συνθηκών και εθίμων.

Μέτρα προστασίας των μαρτύρων μπορούν να εφαρμόζονται κάθε φορά που υπάρχουν κίνδυνοι για τη ζωή, τη σωματική και ψυχολογική ακεραιότητα του μάρτυρα, την ελευθερία και την περιουσία σημαντικής αξίας λόγω της συμβολής τους στην απόδειξη του εγκλήματος. Αυτά τα μέτρα μπορεί να επεκταθούν ώστε να συμπεριλάβουν τους συγγενείς του μάρτυρα και άλλα κοντινά τους άτομα.
Οι μάρτυρες που θεωρούνται ιδιαίτερα ευάλωτοι ενδέχεται να επωφεληθούν από μια σειρά μέτρων για την προστασία τους από θυματοποίηση ή εκφοβισμό.